Gmina Lubasz położona jest w strefie objętej zlodowaceniami plejstoceńskimi, dzięki czemu przyczyn ukształtowania terenu należy dopatrywać się w działalności lądolodów i ich następstwach. Znaczna część powierzchni to równinne i lekko faliste pola sandrowe, które kontrastują ze znacznie zróżnicowanym krajobrazem moren czołowych. Pagórki moren czołowych zostały wypiętrzone w subfazie chodzieskiej zlodowacenia wiślańskiego tylko w północnej części gminy, w obszarze przykrawędziowym doliny Noteci. Tutaj deniwelacje terenu sięgają kilkudziesięciu metrów. Charakterystyczną formą krajobrazu gminy są liczne, głównie paraboliczne, wydmy śródlądowe najczęściej porośnięte lasem. Polodowcowy charakter ma także jedno z jezior znajdujących się na terenie gminy - rynnowe jezioro Duże w Lubaszu.
Sieć hydrograficzna jest uboga – największy ciek tworzy niewielka rzeczka Gulczanka, lewy dopływ Noteci.
Warunki klimatyczne panujące w środkowowielkopolskim regionie klimatycznym, do którego należy gmina Lubasz wypadają dość korzystnie w porównaniu z innymi regionami klimatycznymi Niziny Wielkopolskiej. Liczne są przypadki występowania pogody bardzo ciepłej, kiedy średnia temperatura dobowa wynosi od 15 do 25°C - w ciągu roku z taką pogodą jest 87 dni, z czego na miesiące wakacyjne przypada 45%.
Głównym bogactwem naturalnym gminy są kruszywa, złoża torfu i gytii, a także drzewo, ponieważ 43% powierzchni gminy porastają lasy włączone do terenów chronionego krajobrazu „Puszczy Noteckiej”. Korzystnym elementem, choć jeszcze nie wykorzystanym, jest położenie gminy w strefie złóż geotermalnych.

Walory przyrodnicze gminy

Wysokie walory przyrodnicze gminy potwierdzone są faktem ustanowienia na jej obszarze obszarów prawnie chronionych. Największym powierzchniowo terenem chronionego krajobrazu jest kompleks „Puszcza Notecka”. Teren ten obejmuje obszar przykrawędziowy doliny Noteci ze wsiami Antoniego, Bzowo, Goraj i Dębe oraz sołectwa o przeważającej funkcji leśnej: Krucz, Kruteczek, Klempicz.
Historia Puszczy Noteckiej zaczęła się 80 lat temu, kiedy w wyniku żeru larw motyla - strzygonii choinówki - zniszczonych zostało 70 tys. ha drzewostanów. Stąd lasy Puszczy są tak zbliżone wiekiem dominującego gatunku - sztucznie nasadzonej sosny zwyczajnej. Zajmuje ona 95% drzewostanów. Wyspowo odnaleźć można jeszcze buki, dęby, brzozy, świerki oraz olszę czarną. Lasy Puszczy to królestwo grzybów i zwierzyny łownej.
Na obszarze tym nadrzędnym celem jest ochrona środowiska a rozwój gospodarczy ukierunkowany jest na te gałęzie, które wynikają z naturalnej predyspozycji terenu tj. gospodarka leśna i rolna, rybactwo, turystyka i wypoczynek.
Osobliwością jest także rezerwat przyrody WILCZE BŁOTA utworzony w 1968 roku na powierzchni 2,76 ha w leśnictwie Krucz. Ochronie podlega tam bezodpływowe zagłębienie wypełnione wodą otoczone wzniesieniami wydmowymi porośniętymi borem sosnowym. Na terenie rezerwatu występuje szereg roślinn bagiennych tj. owadożerne rosiczki, turzyca bagienna, modrzewnica zwyczajna i wiele innych higrofilów. Tego rodzaju siedliska i zbiorowiska roślin są w Wielkopolsce bardzo rzadkie toteż rezerwat WILCZE BŁOTA ma dla regionu fitogeograficznego duże znaczenie przyrodnicze. Ostatnio wskutek nieprzemyślanego osuszania bagien wiele podobnych ostoi roślinnych wyginęło.
Niewątpliwie dużą wartość przyrodniczą posiadają jeziora położone na terenie gminy tj. Jezioro Duże w Lubaszu i Jezioro Kruteckie w Kruczu i Kruteczku.
Jezioro Kruteckie o powierzchni zwierciadła wody 72 ha i głębokości 2 m położone jest w strefie chronionego krajobrazu „Puszcza Notecka”. Przez jezioro przepływa rzeka Miała. Bezpośrednie otoczenie zbiornika od strony wschodniej stanowią podmokłe łąki i pastwiska, do obrzeży wschodnich i południowych przylegają lasy. Nad brzegami jeziora utworzono dwa kompleksy działek letniskowych. Jezioro Kruteckie jest jednym z większych w województwie, lecz bardzo płytkim. Brzegi jeziora porośnięte są w 100 %, a roślinność wynurzona zajmuje powierzchnię około 10 ha. Nad brzegami jeziora utworzono użytek ekologiczny pn. „Torfowiska nad Jeziorem Kruteckim”, ze względu na potrzebę zachowania unikatowych wartości szaty roślinnej i zwierzęcej występującej nad jeziorem, którego ranga wykracza poza granice powiatu.
Na obszarze tym występują ciekawe, a w niektórych przypadkach rzadkie i bardzo rzadkie gatunki roślin. Rosną tam m.in. knieć błotna, rdestnica pływająca, turzyca zaostrzona, osoka aelosowata, wywłócznik kłosowy, żurawina błotna i widlak jałowcowaty.
Świat zwierzęcy reprezentują tam:
gady : zaskroniec, jaszczurka zwinka, zaskroniec,

płazy : rodzaju Rana i Bufo,

ssaki : kuna leśna, piżmak, wydra, dzik, jenot, zając szarak, sarna,

ptaki : występuje około 30 gatunków lęgowych ptaków wodnych i lotnych: łabędż niemy, żuraw, bąk, perkoz dwuczuby, czapla siwa, gęgawa, słowik rdzawy, remiz, bączek, kormoran, czajka, wodnik i inne.

Dalsze 40 gatunków ptaków zalatuje tutaj w okresie przelotów lub na żerowiska. SA to m.in. bielik, rybołów, łabędź krzykliwy, śmieszka, gęgał, bocian biały i bocian czarny.

Zgoła odmienny charakter posiada Jezioro Duże w Lubaszu o powierzchni zwierciadła wody 41,5 ha i maksymalnej głębokości 11 m. Niemal całe jego przechodzą w strome zbocza, które od południa graniczą z gruntami ornymi, a od północy przechodzą w większy kompleks leśny. Jest to akwen posiadający wysokie walory rekreacyjne. Nad jego brzegiem znajduje się ośrodek wypoczynkowy wyposażony w bazę wypoczynkowa i noclegową.
Jezioro i jego otoczenie posiada również wartość przyrodniczą. Brzegi porośnięte są trzciną, sitowiem i tatarakiem. Roślinność zanurzoną reprezentują natomiast moczarka kanadyjska, rogatek szorstki, rdestnica przeszyta i wywłócznik. W jeziorze licznie występuje szczupak, węgorz i lin.

Utrzymanie wysokich walorów przyrodniczych gminy wymaga działań w zakresie ochrony środowiska. W tym celu prowadzone są inwestycja proekologiczne. Należą do
nich: budowa oczyszczalni ścieków w Stajkowie, Miłkowie, Kruczu i Jędrzejewie oraz składowiska odpadów stałych. Coraz częściej spotykane są ekologiczne kotłownie olejowe.

Plany...
Ponadto planuje się na terenie gminy utworzenie rezerwatu przyrody pod nazwą „Morena Czarnkowska”. Projektowany rezerwat obejmować ma wzniesienia moreny czołowej położone pomiędzy miejscowościami Czarnków, Ciszkowo, Goraj i Dębe. Na terenie gminy obszar rezerwatu ma obejmować powierzchnię 183,5 ha. Za utworzeniem tego rezerwatu przeważają takie względy jak:

malowniczość i różnorodność krajobrazu,

obecność wielu atrakcyjnych punktów widokowych,

urozmaicona szata roślinna,

korzystne warunki bioklimatyczne

potrzeba zachowania dziedzictwa kulturowego